Columns

Dit is de nieuwste column. Alle andere columns komen in de lijst hiernaast. Klik er op om het hieronder te kunnen lezen.

Beste mensen

Hoe weet je wat waar is?
Het thema is wellicht mede ingegeven door de ontwikkelingen op het gebied van A.I.
Die kunstmatige intelligentie heeft vast positieve en negatieve kantenm maar daarvan
en van de electronische manipulatie, die daaruit voortkomt, heb ik geen kaas gegeten.

Voor wat AI betreft laat ik het daarbij en begin nog een keer opnieuw.

Beste mensen,
Hoe weet je wat waar is?

Mijn vader vertelde mij dat prins Berhard een held was.
Hij dreunde graag met enige pathos diens negen doopnamen op:
Bernhard, Friedrich, Eberhard, Leopold, Julius, Kurt, Carl, Gottfried, Peter – Graf von Biesterfeld.
Dat moest  indruk maken – en dat deed het ook.
Ik kon niet weten dat op die heldenstatus ook wel wat af te dingen viel.
Mijn vader ook niet. Spindokters zijn niet van gisteren.

Ik ging in de vijfde klas van mijn Hervormde lagere school bij mijn meester thuis om boeken te lenen. Ik kreeg boeken van  P. de Zeeuw over de Boerenoorlog in handen.
In de klas zongen we liedjes als: “Hoe rij die boere, sit sit so, sit sit so…
Ik kon toen niet weten dat het helemaal niet so sit met die boere.
Van diezelfde boere hebben diverse Europese talen een Nederlands woord geadopteerd: apartheid. Dat het so nie sit nie… kon ik niet weten en die meester wellicht ook niet.
Toen was racisme nog heel gewoon. Op maandagmorgen knikte het nikkertje dankbaar,
als ik een stuiver in de spaarpot voor de zending stopte. Ik wilde in die tijd zendeling worden
en arme zwarte kindertjes over de Here Jezus vertellen.

Hoe weet je wat waar is?

Ik haalde wat herinneringen op aan mijn kindertijd.
We kregen van huis uit allerlei opvattingen mee.
We kregen die van mensen die ons dierbaar zijn.
Die meester inspireerde me. Ik ben ook het onderwijs ingegaan.
Voor mijn vader is nooit een standbeeld opgericht,
maar bij mij stond hij een tijdlang op een enorm voetstuk.
Het was ooit noodzakelijk, om hem postuum van die sokkel te halen.

Ik moest leren mezelf als gelijkwaardig te zien om verder te kunnen.
Het omverhalen van dat beeld was pijnlijk. Leren gaat van AU.

Je ontdekt in de loop van je leven dat dingen anders in elkaar zitten,
dan die dierbaren je vertelden. Zulk leren gaat gepaard met teleurstelling.
Met schuldgevoelens ook. Zo’n ontdekking, zo’n leermoment wordt vaak
als tegenslag ervaren en omgaan met tegenslag blijkt meer en meer
een levenskunst te zijn, die niet iedereen machtig is.
Velen ontkennen dan ook de nieuwe, nare waarheid en tuigen een eigen waarheid op.

Een waarheid waarmee gemakkelijker te leven valt.
Want laten we wel zijn: Enige gemakzucht is ons niet vreemd.
Het gemak dient de mens.
De vraag doemt op of we ons niet liever laten bedotten, omdat de waarheid ongemakkelijk is.
Hoe weten we wat waar is?
Wetenschappelijk onderzoek brengt die ongemakkelijke waarheden aan het licht.
Zo stelt de criminologie onomstotelijk vast:
Zwaarder straffen helpt niet tegen misaad.
Het aloude adagium: “Dat zal ze leren!” gaat niet op.
De wetgever moet dus iets anders verzinnen om die waarheid
om te zetten in een tot dan toe ongekende praktijk.

Dat vraagt vertrouwen op de wetenschap … en hoop.

De hoop namelijk dat er meer mogelijk is dat we tot nu hebben bedacht.
De hoop dat het ook anders kan, ook al weten we nu nog niet hoe.

Geheim in de toekomst

Het betekent dat je bijv. als minister moet leren een alternatief te omarmen.
MAAR… De mensen van “Dat zal ze leren” stemden altijd op jouw partij ,
en nu moet je ze uitleggen dat – wat ze ooit van dierbaren meekregen –  niet klopt.
Je moet ze een alternatief voorleggen, een experiment wellicht.
Dat maakt je als politicus heel kwetsbaar. En….
Er zijn verkiezingen in het vooruitzicht.

In de zorg kennen we het begrip zorgmijders.
In de politiek zie je veel leermijders.
Ex minister Henk Kamp vond het – bij de toeslagenfraudewet – \"logisch\"
dat hij niet alleen afging op harde cijfers.
Hij rekende ook met \"gevoelens in de samenleving\".
Veel mensen waren ervan overtuigd dat er heel veel werd gesjoemeld.
Waar of niet waar, deed er niet toe.
Een Duitse term valt me in: Volksempfinden.

Niet wetenschappelijk onderbouwde opvattingen worden als waarheid geponeerd.
Een opkomende politica laat niets nareken, maar baseert haar opvattingen op
“gezond boeren verstand.” Het Volksempfinden ontwikkelt zich tot: Gesundes Voksempfinden.
Die term ken ik ergens van.

De opvattingen die wij van huis uit hebben meegekregen zijn veelal opgeslagen in de onderbuik… en nemen de vorm aan van gevoelens. Die onderbuikgevoelens spelen een steeds grotere rol.
Ze spelen hier en daar zelfs de hoofrol.Tel daar het alom heersende wantrouwen bij op.
Doe er een snufje hufterigheid bij… Warm het even op … en je pannetje ruikt naar het giftig mengsel dat populisme heet. Populisme gebaseerd op Gesundes Voksempfinden.

Dat sleepte ooit bijna een heel volk mee in een stroom van antisemitisme, homohaat en xenofobie… Alles wat niet spoort met die onderbuik moet wijken.
Je hoort het in voetbalstadions en dat is al erg genoeg maar het klinkt ook in de politieke arena.

Hoe kun je weten wat waar is?
Ik denk: Door wetenschappelijk onderzoek. Meten is weten.
Een feit is meer dan een mening. Maar feiten zijn vaak ongemakkelijk.
Feiten tasten ons luxe leventje aan… Van de feiten mogen we leren.
Maar leren gaat van AU. Mensen neigen naar pijnvermijdend gedrag.
We zijn allemaal potentiele leermijders. Of een beetje populistisch gezegd:
De mens wil belazerd worden… als de reclame het niet doet … doet hij het zelf wel.

De vraag dus:
Wie durft na te denken over echte waarheid, als bestaande opvattingen worden geloochenstraft?

Wie durft na te denken over toekomst op basis van hoop?

Juist in deze dagen hoor je vaak woorden als uitzichtloos – hopeloos.

Ik maakte vorige week iets mee, dat mijn hoop steeds weer wakker roept.

Er belt een jonge vrouw aan. Ik doe open. Haar kleding verraadt een moslim achtergrond.

Goede avond meneer. Ze reikt me kartonnen bordje aan met daarop twee stukjes baklava en een witte roos. Ik trakteer vandaag want de profeet is jarig. Alstublieft.

Dank je wel…. Van harte gefeliciteerd… wij gaan smullen van je traktatie.

Fijne dag verder…

Ik weet wat waar is. Er is hoop,.

Er zijn mensen nodig die het lef hebben om dat z.g. gesundes Volksempfinden te trotseren.
Er zijn politici die samen met ons de groeipijn van het leerproces aandurven op basis van hoop.
Wie dat zijn? Op 22 november is de keus aan jullie.

Reacties zijn gesloten.

Alle Columns